Avrupa Komisyonu, kripto hizmet sağlayıcılarının denetimini ulusal otoritelerden Avrupa Menkul Kıymetler ve Piyasalar Otoritesi’ne devretmeyi içeren piyasa gözetimi reformunu gündemine aldı. Amaç, üye ülkeler arasında parçalı ilerleyen uygulamaları tek çatı altında toplayarak büyük borsalar ve sınır ötesi faaliyet yürüten platformlar için yeknesak bir denetim modeli kurmak. Paket, aracı kurumlar, takas kurumları ve borsalarla birlikte kripto şirketlerini de kapsayacak şekilde sermaye piyasalarında gözetimi merkezileştirmeyi hedefliyor.
Planın arka planında, MiCA’nın yürürlüğe girmesine karşın ulusal lisans süreçlerindeki ayrışmalar ve “lisans alışverişi” endişeleri bulunuyor. Paris başta olmak üzere bazı merkezler, diğer ülkelerin verdiği lisansların piyasa bütünlüğü ve tüketici koruması açısından eşdeğer olmadığını savunuyor. ESMA’ya doğrudan gözetim yetkisi verilmesi, özellikle sınır ötesi işlem hacmi yüksek olan kripto borsaları, saklama ve ihraç tarafında tek standart uygulanmasını sağlayabilir. Komisyonun aralık ayında “piyasa entegrasyonu” başlığı altında taslak yayımlaması bekleniyor.
Sektörde görüşler ayrışmış durumda. Merkezileşmiş AB denetimi, büyük oyuncular için lisans ve raporlama süreçlerini öngörülebilir kılabilir ve çoklu ülkede tekrar eden yükleri azaltabilir. Buna karşılık, daha küçük merkezler ulusal rekabet avantajının zayıflamasından ve denetim maliyetlerinin artmasından endişe ediyor. Malta ve Lüksemburg gibi bazı ülkeler, ESMA’ya geniş yetki devrinin bürokrasi yaratabileceğini ve yerel ekosistemleri zedeleyebileceğini savunuyor. Almanya temkinli destek verirken, Fransa daha güçlü entegrasyon çağrısı yapıyor.
Kripto özelinde kritik başlık, MiCA kapsamındaki izin ve gözetim şemasının nasıl yeniden düzenleneceği. Tek bir AB üst otoritesinin yetkili kılınması halinde, ulusal düzeyde verilen CASP lisanslarının geçerlilik denetimi ve gerektiğinde geri alınması süreçleri ESMA koordinasyonuna bağlanabilir. Büyük borsalar için gerçek zamanlı piyasa gözetimi, müşteri varlıklarının ayrıştırılması, saklama denetimleri ve sınır ötesi şikâyetlerin çözümü doğrudan AB düzeyinde yürütülebilir. Stablecoin ihracı ve çoklu ihraç bölgelerindeki itfa mekanizmaları gibi konularda da ortak uygulama rehberlerinin zorunlu hale gelmesi gündeme gelebilir.
Takvim belirsizliğini koruyor. Komisyonun taslak metni yayımlamasının ardından Konsey ve Parlamento müzakereleri başlayacak. Siyasi uzlaşı sağlanırsa, yetki devri kademeli bir geçiş takvimiyle hayata geçirilecek. Piyasa aktörleri için kısa vadede en önemli konu, ESMA’nın doğrudan denetleyeceği “önemli kuruluş” eşiğinin nasıl tanımlanacağı ve mevcut ulusal lisansların yeni rejimde hangi ek şartlarla uyumlanacağı olacak.
